طراحی ارگونومیک چیست ؟

طراحی ارگونومیک  چیست؟

طراحی ارگونومیک یا ارگونومی (Ergonomics) که به عنوان فاکتورهای انسانی (Human Factors) نیز شناخته می‌شود، دانشی است که به طراحی محیط کار، محصولات و سیستم‌ها به گونه‌ای متناسب با توانایی‌ها و محدودیت‌های انسان می‌پردازد. هدف از ارگونومی ایجاد تناسب بین انسان و محیط است تا از این طریق سلامتی، راحتی و کارایی افراد را افزایش دهد.

طراحی ارگونومیک یا ارگونومی از دو کلمه یونانی ergon به معنی کار و nomos به معنی قانون تشکیل شده است. این علم در واقع به دنبال ایجاد قوانینی برای طراحی است که متناسب با کار و توانایی‌های انسان باشد.

علم طراحی ارگونومیک  در اوایل قرن بیستم میلادی با هدف کاهش خستگی و افزایش کارایی کارگران در کارخانه‌ها شکل گرفت. در طول جنگ جهانی دوم، از اصول ارگونومی برای طراحی تجهیزات نظامی استفاده شد تا کارایی سربازان افزایش یابد. پس از جنگ این دانش به سایر زمینه‌ها مانند طراحی محیط‌های اداری، محصولات و تجهیزات پزشکی گسترش یافت.

تعریف علمی دانش طراحی ارگونومیک

دانش طراحی ارگونومیک  بیشتر از دوران صنعتی‌ شدن اهمیت بیشتری پیدا کرد، در حقیقت با ورود انسان به عرصه صنعت و تولید انبوه، دانشمندانی با بیان این فرضیات که فشارهای ناشی از کار به کارگران در محیط‌های کاری باعث پایین آمدن بهره‌وری آن‌ها خواهد شد به دنبال راهکارهایی برای بالابردن بهره‌وری در محیط کار گشتند. به‌عنوان‌مثال امروزه یکی از معضلات استفاده از کامپیوترها زاویه دید چشم‌ها با مانیتور است که به گردن و شانه‌ها فشار وارد می‌کند. هنوز هم این معضل حل نشده است، بهبود این وضعیت به عهده دانش ارگونومی است؛ بنابراین اگر بخواهیم تعریفی بر اساس آنچه دانشمندان این حوزه اعلام کرده‌اند بیان کنیم باید گفت: «ارگونومی دانش بکار بردن اطلاعات علمی موجود درباره انسان در طراحی محیط کار است.» در تعریفی دقیق‌تر می‌توان آن را علم تلفیق کار با ویژگی‌ها و نیازهای انسان عنوان کرد که هدف آن پایین آوردن تهدیدات و آسیب‌های محیط کار برای کارگران یا کارمندان است. بنا بر آنچه در بالا گفتیم که ارگونومی همواره وجود داشته است این‌گونه برداشت می‌کنیم که نمی‌توان گفت مثلاً دستگاهی مانند یک دریل مبتنی بر دانش ارگونومی ساخته شده یا نه! بلکه باید گفت اصول طراحی ارگونومیک  به‌کار رفته در طراحی این دستگاه خوب و مناسب است یا خیر؟ در حقیقت وضعیت بین خوب و بد تقسیم می‌شود نه بودن یا نبودن!

مزایای طراحی ارگونومیک

استفاده از طراحی ارگونومیک علاوه بر زیبایی و تناسبی که ایجاد می­کند، با مزایای زیر نیز همراه است:

کاهش خستگی و افزایش کارایی:

طراحی ارگونومیک  با کاهش عوامل خستگی مانند نشستن نامناسب، تنش عضلانی و فشار روانی، خستگی افراد را کاهش می‌دهد. طراحی محیط کار و محصولات ارگونومیک با افزایش راحتی و انگیزه، کارایی افراد را افزایش می‌دهد. مطالعات نشان داده‌اند که طراحی ارگونومیک می‌تواند بهره‌وری را تا ۲۵% افزایش دهد.

کاهش خطرات و آسیب‌ها:

طراحی ارگونومیک  با کاهش عوامل خطر مانند نشستن نامناسب، حرکات تکراری و نیروی بیش از حد، خطرات ارگونومیکی و آسیب‌های اسکلتی عضلانی را کاهش می‌دهد.

آسیب‌های اسکلتی عضلانی یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامتی در محیط کار است که می‌تواند منجر به درد، ناتوانی و از کارافتادگی شود. طراحی ارگونومیک می‌تواند هزینه‌های مرتبط با آسیب‌های اسکلتی عضلانی را تا ۵۰% کاهش دهد.

طراحی ارگونومیک باعث افزایش رضایت و کیفیت زندگی:

طراحی ارگونومیک با افزایش راحتی، سلامتی و کارایی افراد، رضایت و کیفیت زندگی آنها را افزایش می‌دهد.

طراحی محیط کار، محصولات و تجهیزات ارگونومیک می‌تواند کیفیت زندگی افراد را در محل کار، منزل و محیط‌های دیگر بهبود بخشد. بر اساس آمار به دست آمده، طراحی ارگونومیک می‌تواند رضایت شغلی را تا ۲۰% افزایش دهد.

علاوه بر مزایای ذکر شده، طراحی ارگونومیک می‌تواند:

• محیط کار را ایمن‌تر کند.
• به حفظ محیط زیست کمک کند.
• به افراد کم‌توان کمک کند تا در محیط کار و جامعه مشارکت فعال داشته باشند.

در نتیجه، طراحی ارگونومیک  یک رویکرد سودمند برای افراد، سازمان‌ها و جامعه است که تلاش برای بهره­برداری بهتر از آن هوشمندانه، عملی و مفید خواهد بود.

طراحی ارگونومیک چیست و بر چه اصولی استوار است؟

طراحی ارگونومیک  به طراحی محیط کار، محصولات و سیستم‌ها با توجه به اصول ارگونومی گفته می‌شود. هدف از طراحی ارگونومیک ایجاد تناسب بین انسان و محیط است تا از این طریق سلامتی، راحتی و کارایی افراد را افزایش دهد.

اصول ارگونومی بر اساس توانایی‌ها و محدودیت‌های انسان استوار بوده و شامل موارد زیر است:

• آناتومی: این طراحی باید با ساختار بدن انسان متناسب باشد.
• فیزیولوژی: طراحی ارگونومی باید با عملکردهای بدن انسان مانند تنفس، گردش خون و عضلات سازگار باشد.
• طراحی ارگونومیک و روانشناسی: طراحی باید با توانایی‌های ذهنی انسان مانند ادراک، توجه و حافظه همخوانی داشته باشد.

عواملی که ارگومومیک به آن توجه می کند چیست

طراحی ارگونومیک  جنبه های زیادی را در نظر می گیرد تا محصولاتی را ارائه دهد که ایمن تر و استفاده آسان تر باشند. یک طراح، مهندس و ارگونومیست باید اندازه گیری های آنتروپومتریک و سهولت استفاده را در نظر بگیرد تا محصولات ایمن تر، راحت تر و مناسب تر با ویژگی های بدن تولید کند.

ارگونومی از جمله عواملی که بر فرد در هنگام انجام یک کار تأثیر می گذارد، مواردی مانند فاکتور های زیر را در نظر می گیرد:

• وضعیت ها، انرژی مورد نیاز، حرکات و نیروهای اعمال شده در محیط کار.
• شرایط محیطی شرکت.
• زمان های استراحت بین کار، برنامه ها و سایر شرایط کاری.
• شرایط اجتماعی شرکت.
• وظایف و امور شغلی کارمندان.
• عوامل عملیاتی مانند چیدمان مبلمان، دمای آسایش محیط و غیره.